De lichaamstaal van je hond herkennen

Honden gebruiken hun lichaam van kop tot staart in hun communicatie naar mensen en andere dieren. Op deze manier kunnen laten ze merken of ze bijvoorbeeld blij of bang zijn. Omdat mensen natuurlijk heel anders communiceren dan dieren, kan de lichaamstaal van een hond soms onduidelijk zijn. Het is daarom belangrijk om een hond goed te kunnen lezen aan de hand van de signalen die hij geeft. In deze blog kom je erachter wat jouw hond je eigenlijk allemaal vertelt als je goed naar zijn lichaamstaal kijkt.

De houding van een hond

De houding van een hond is enorm belangrijk en verandert continu. De houding is afhankelijk van de situatie waarin de hond zicht bevindt, hoe hij zich voelt, hoe jij je als baas voelt en wat de omgevingsfactoren zijn. Als we kijken naar de lichaamstaal van een hond letten we op zijn houding, de stand van de oren, de haarrichting en de stand van de staart. Daarnaast letten we ook op de bek, ogen en pupillen.

Wat kan je zien aan het lichaam van een hond?

Lichaamshouding
Wanneer de hond een hoge lichaamshouding aanneemt, voelt hij zichzelf zelfverzekerd en stoer. Hij houdt zijn hoofd omhoog, staat zo recht mogelijk op zijn poten en de oren en staart staan omhoog. Wanneer een hond een hoge lichaamshouding aanneemt maar zijn staart laag houdt, is de hond op dat moment niet zo stoer als hij zichzelf voor wilt doen. Het kan ook zo zijn dat de haren op de nek en rug van je viervoeter omhoog gaan staan, dat vaak een teken is van angst of juist boosheid.

De stand van de oren
De oren van een hond zijn in een ‘normale stand’ als de oren ontspannen zijn. Ze mogen niet naar achteren gericht staan. Een ontspannen oorhouding kan je herkennen aan een oorschelp die een beetje naar de zijkant gedraaid is. Wanneer een hond alert is, zal hij zijn oren naar voren gericht houden. Als een hond zijn oren naar achteren draagt, kan dit verschillende redenen hebben. Hij kan angstig zijn, hij kan willen vluchten of hij wil je juist vriendelijk begroeten. Daarom is het van belang om niet alleen op de oren te focussen, maar om op de gehele lichaamshouding van de hond te letten.

De haren
Ook aan de vacht kan je verschillende signalen opmerken. De haren op de rug liggen netjes op de huid bij een ontspannen houding. Bij een angstige of agressieve houding zullen de haren rechtovereind in de nek en op de rug van de hond staan. Dit is een belangrijk waarschuwingssignaal.

De staart
Je viervoeter kent drie staarthoudingen, namelijk neutraal, hoog en laag. Wanneer een hond niet communiceert, heeft hij zijn staart in een neutrale houding. Als een hond zijn staart recht overeind houdt, voelt hij zich zelfverzekerd of opgewonden. Een hond met een lage staarthouding voelt zichzelf vaak niet zo zelfverzekerd. Kwispelen is in de meeste gevallen een goed teken. Als de hond zijn staart in een langzamere, bredere baan beweegt, voelt je hond zich waarschijnlijk tevreden.

De bek
Bij een ontspannen hond hangt de bek vaak iets open.

De ogen en pupillen
De ogen en pupillen zijn bij ontspannen honden niet opengesperd en het oogwit is niet te zien. Ze hebben een normale vorm en grootte.

Waarschuwingssignalen
Honden kunnen verschillende waarschuwingssignalen laten zien. Het is van belang dat je deze meteen herkent om te voorkomen dat een situatie uit de hand loopt. Veel mensen denken dat een hond alleen agressief gedrag vertoont wanneer hij zelfverzekerd is. Dit is niet het geval. Het grootste gedeelte van de honden die bijten doen dit als gevolg van angstagressie. Wanneer een hond zich bedreigd voelt en angstig wordt, zal hij van zich afbijten om zich te verdedigen. Goed om te weten is dat honden dit zelden doen zonder vooraf signalen af te geven. Let daarom goed op als een hond één of meerdere van de volgende signalen vertoont:

• Grommen of gromblaffen
• Happen
• Verstijven in het lichaam en/of je aanstaren
• Tanden ontbloten

Verschillende emoties van honden op een rijtje

Een ontspannen lichaamshouding
Bij een ontspannen lichaamshouding zijn duidelijke signalen te zien:

• De stand van de oren is ontspannen en ze hangen.
• De ogen en pupillen hebben een normale vorm en grootte. De ogen zijn niet opengesperd en het oogwit is niet te zien.
• Wanneer de staart recht overeind is, voelt een hond zich zelfverzekerd en opgewonden. Als je hond zijn staart in een langzame, bredere baan beweegt, voelt je hond zich waarschijnlijk tevreden.
• De haren op de rug van de hond zijn ook glad en liggen op de huid.
  
  

Een bange lichaamshouding
Ook bij een bange of zenuwachtige lichaamshouding zijn duidelijke signalen zichtbaar:

• Een hond zal hoogstwaarschijnlijk verstijven als hij de situatie inschat en besluit dat hij moet vluchten of vechten.
• De hond duikt in elkaar of maakt zich klein.
• De ogen van een hond lijken groter dan normaal als hij zich bedreigd voelt. Honden die zich niet fijn voelen kunnen scheel lijken te kijken.
• Als een hond bang of zenuwachtig is, zal hij zijn oren lichtjes naar achter trekken. Als hij heel bang is, zullen de oren volledig in zijn lek liggen.
• Gapen is een stress signaal bij honden. Naast gapen zijn het aflikken van de bek, de tong heen en weer bewegen, kwijlen, trillen, hijgen en hoog blaffen ook stress signalen.
  
  

Een geïrriteerde of agressieve lichaamshouding
Pas goed op als jouw hond of een andere hond tekenen van angst of agressie vertoont. Probeer in zulke gevallen de hond dan zo snel mogelijk uit de situatie te halen. Ook bij deze lichaamshouding zijn er verschillende signalen zichtbaar:

• Honden met een agressieve houding hebben rechtopstaande of gespitste oren.
• Honden staan bij agressie rechtop en maken zich groot.
• De hond zal je recht aankijken en hij plaatst zijn lichaam iets naar voren. Hij zet dan vaak ook zijn poten schrap.
• De staart van de hond staat stijf omhoog en maakt korte, tikkende bewegingen of hij trilt juist heel erg.
• Bij een agressieve houding horen vaak ontblote tanden. De hond kan ook grommen of gromblaffen.
• Buiten de waarschuwingssignalen die de honden laten zien bij agressie, kunnen honden ook daadwerkelijk happen of bijten. Als de honden bijten dan is er ook zeker een kans dat ze vasthouden en niet zomaar loslaten.
  
  

Een alerte lichaamshouding
Zodra een hond alert is, heeft hij een oplettende blik gericht op dat wat zijn aandacht heeft getrokken. De oren staan naar voren en zijn lichaam is wat gespannen. Hij staat klaar om te reageren.

De geluiden die een hond maakt

Naast zijn lichaam te gebruiken als communicatiemiddel, kan een hond natuurlijk ook nog geluid maken om iets duidelijk te maken. Om je hond nog beter te begrijpen, zal je het geluid dat de honden maken moeten leren begrijpen. Er zijn namelijk diverse soorten blaffen te onderscheiden. Hierbij speelt de intonatie, het volume van het geluid, de toonhoogte en de duur van het blaffen een grote rol. Slaat je hond heldere tonen aan, dan zijn deze vaak vriendelijk en speels bedoeld. De diepe tonen die je hond zal laten horen, horen vaak bij een bedreigende situatie. Hieronder omschrijven we verschillende manieren waarop een hond kan blaffen:

Het blaffen van honden

• De blaf om aandacht: wanneer de hond je vragend blijft aankijken en een aantal keer kort na elkaar op een normale toon blaft, eventueel met pauzes, kun je ervan uitgaan dat de hond om jouw aandacht vraagt.
• De spel blaf: een hond kan tijdens een spel met zijn baas of met een andere hond een korte reeks van scherpe blaffen laten horen. Vaak horen hier ook een druk kwispelende staart en schijnbewegingen bij om de baas of de andere hond uit te dagen.
• De opgewonden blaf: een opgewonden hond kan uit enthousiasme hoger blaffen dan normaal, meestal in series.
• Blaf uit angst: wanneer de hond angstig is, kan hij dit ook uiten door te blaffen. Deze blaf heeft iets weg van de opgewonden blaf, maar vaak duurt deze iets langer. Ook kun je aan de lichaamshouding het verschil tussen een opgewonden blaf en een blaf uit angst herkennen. Honden die angstig zijn vertonen stress signalen en zullen in de meeste gevallen proberen te vluchten.
• De blaf uit verdediging: een hond die een zware en scherpe blaf laat horen, voelt zich bedreigd. Deze bedreiging kan verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld door een situatie veroorzaakt door een mens of door andere dieren. Zoals al eerder aangegeven, zal de hond waarschijnlijk al meerdere signalen hebben afgegeven voordat hij een blaf uit verdediging laat horen. Naast de blaf kan een hond ook naar voren springen en happen.
• Blaf uit frustratie of stress: wanneer de hond langdurig stress of frustratie ervaart, kan de hond als gevolg hiervan een aanhoudende, eentonige blaf laten horen. Deze blaf is vaak lager dan de normale blaf en kan aangevuld worden met een huil. Ook onrustig gedrag als krabben, graven en ijsberen kan betekenen dat de hond stress heeft of gefrustreerd is.
  
  

Het grommen van honden
Grommen betekent in de hondentaal in de meeste gevallen dat je dier het niet naar zijn zin heeft. Hij is gespannen, is angstig of heeft pijn. Let daarom ook goed op de lichaamstaal die je hond naast het grommen nog meer laat zien.

• Diep grommen: je hond waarschuwt of dreigt en bereidt zich waarschijnlijk voor op een aanval. Mogelijk laat hij zijn tanden zien en verschijnen er rimpels vlak boven zijn neus. Maar let op; achter het gegrom kan ook pijn schuilgaan.
• Grommen en terugdeinzen: als een hond gromt en een ontwijkende of terugdeinzende houding aanneemt, voelt hij zich ernstig bedreigd.
• Zacht grommen: dit klinkt bij sommige honden ook wel eens als knorren. De hond drukt in de meeste gevallen tevredenheid uit en dit moet niet verward worden met een dreigend of mopperend gegrom. Bij het zachte brommen hoort een ontspannen houding van je hond.
  
  

Honden die janken en piepen
Janken en piepen zijn in de hondentaal duidelijke signalen waaruit blijkt dat je dier zich niet goed voelt. Een hond die jankt en piept, voelt zich doorgaans eenzaam of is verdrietig. Het kan echter ook een teken van pijn zijn. In dat geval piepen de meeste honden zacht en met hun bek dicht. Verder kan janken en piepen ook het aangeleerde gedrag zijn van een hond die (te) vaak (onbewust) zijn zin heeft gekregen als hij dit gedrag liet zien.

Huilen als een wolf
Het typische huilen van honden, zoals hun oerouder de wolf doet, heeft een andere betekenis dan het zacht janken en piepen. Vaak proberen honden op deze manier aandacht te krijgen van hun baas of om contact te leggen met soortgenootjes. Het huilen is een opvallend geluid dat vrij moeilijk te negeren is; het is een letterlijke schreeuw om aandacht. Het huilen kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan de hond bijvoorbeeld reageren op externe prikkels (het geluid van een sirene) of kan hij dus aandacht willen van zijn baas of van een andere hond. Daarnaast kan de hond ook huilen uit ongemak, bijvoorbeeld als hij nerveus is, verlatingsangst heeft of gewond is.

Wat zegt het hijgen van een hond?
Een hond die hijgt als het warm is of na een zware fysieke inspanning, vertoont in principe normaal gedrag. Dit is zijn manier om af te koelen. Blijft je hond na inspanning echter hijgen en gaat hij er mogelijk ook bij kwijlen, dan kan het wijzen op oververhitting. Het hijgen zonder fysieke inspanning kan ook wijzen op angst, pijnklachten zoals buikkrampen of benauwdheid.

Hoe communiceer je op de juiste manier met een hond?

Communicatie is en blijft een lastig begrip. Er is helaas geen instructieboekje te koop waarin beschreven staat hoe je in bepaalde situaties het beste kunt reageren. Toch zijn er wel een aantal tips die je kunnen helpen om op een zo goed mogelijke manier te communiceren met je hond:

• Geef commando’s op een rustige, positieve toon en let daarbij op je eigen lichaamstaal
• De toonhoogte en het juiste volume van jouw stem zijn heel belangrijk
• Schreeuwen is niet nodig; honden hebben een prima gehoor
• Gebruik duidelijke, korte signalen
  
  

Een goede basisopvoeding is voor iedere hond erg belangrijk. Een puppycursus kan je hierbij helpen. In onze blog ‘Het belang van puppycursus’ vertellen wij je waarom een puppycursus heel waardevol is voor zowel jouw pup als voor jezelf als hondenbaasje. Heb je een volwassen hond maar vind je het toch soms nog lastig om zijn lichaamstaal te begrijpen? Dan kun je de hulp van een gedragsdeskundige inschakelen.